Bí quyết luyện tập phụ âm cho người nước ngoài học tiếng Việt
Ở loạt bài trước iVina đã chỉ ra những lỗi phát âm mà người nước ngoài thường gặp khi học tiếng Việt như: lỗi phát âm phụ âm đầu, nguyên âm, âm cuối và thanh điệu. Kỳ này iVina sẽ giúp các học viên nước ngoài có được những bí quyết luyện tập phát âm tiếng Việt chuẩn nhất.
Bạn nên đọc:
Bài 1: Những lỗi phát âm phụ âm đầu thường gặp của người nước ngoài học tiếng Việt
Bài 2: Những lỗi phát âm nguyên âm thường gặp của người nước ngoài học tiếng Việt
Bài 3: Những lỗi phát âm âm cuối thường gặp của người nước ngoài học tiếng Việt
Bài 4: Những lỗi phát âm về thanh điệu thường gặp của người nước ngoài học tiếng Việt
1. Luyện tập các âm /b/, /v/
/b/ và /v/ đều là âm môi. Nhưng âm /b/ là âm môi-môi, tức là môi trên tiến sát môi dưới. Có thể biểu thị bằng động tác ngón tay trỏ áp sát vào ngón tay cái. Âm /v/ là âm môi-răng, tức răng cửa trên tiến gần đến môi dưới. Có thể biểu thị bằng ngón trỏ để vuông góc với đầu ngón cái. Ta có thể phát âm các câu sau để luyện cách phân biệt /b/ và /v/.
Âm /b/ và /b/:
Bà ba bán bánh bò bị bò báng bể bụng
Âm /v/ và /v/:
Vân vào với Vi. Vĩnh vịn vào Viễn và Vọng.
Âm /b/ và /v/
Vân vướng vào bồn vì vậy Vân vịn vào bình bông và bình bông bị vỡ.
2. Luyện tập các âm /t/, /d/
/t/ và /d/ đều là âm lưỡi-lợi, tức đầu lưỡi đặt vào lợi rồi buông hơi ra. Nhưng chúng khác nhau ở cách buông hơi. Khi phát âm /t/ hơi bật từ trong ra. Có thể biểu thị bằng cách đưa bàn tay hướng từ trong ra ngoài. Còn khi phát âm /d/, thì ngược lại hơi như được nuốt vào trong. Có thể biểu thị bằng cách đưa bàn tay hướng từ ngoài vào trong. Ta có thể tập phát âm những câu sau để luyện sự phân biệt hai âm này:
Âm /t/ và /t/:
Tân tìm Tuấn tít tận tầng tám tối tăm mặt mũi.
Âm /d/ và /d/:
Đang đêm đen đốt đèn đuốc đi đâu đó?
Âm /t/ và /d/
Tôi, Tuấn đến tìm Tấn đòi tám tỷ đồng.
3. Luyện tập các âm /t/, /th/
Cả hai âm này đều là âm đầu lưỡi-lợi, tức đầu lưỡi đặt vào lợi rồi bật hơi ra. Nhưng /th/ khác /t/ chỉ ở chỗ, ngay sau khi bật hơi ra còn thêm một tiếng hà hơi. Ta có thể tập phát âm những câu sau để luyện cách phân biệt hai âm này.
Âm /t/ và /t/:
Toàn tìm Tín từ tầng tư tới tầng tám.
Âm /ť/ và /ť/:
Thuần thỉnh thoảng thăm thầy Thịnh.
Âm /t/ và /ť/
Thầy tôi tên Thâm Tâm. Thứ tư thầy Tâm thưởng Thúy Tú.
4. Luyện tập các âm /l/, /d/
Hai âm này cũng là âm đầu lưỡi-lợi. Nhưng /d/ là một âm tắc, như đã miêu tả ở trên. Còn /l/ là âm một xát, hơi thoát ra hai bên mép lưỡi cho nên nghe rất nhẹ, mềm, như hơi lướt nhẹ. Ta có thể tập phát âm những câu sau đây để phân biệt hai âm này.
Âm /l/ và /l/:
Lắm lúc Linh Lan luôn làm lấy liều lượng.
Âm /d/ và /d/:
Định đạt đích đến.
Âm /l/ và /d/
Linh Lan, Đỗ Định luôn luôn làm được điều đó.
5. Luyện tập các âm /ȥ/, /l/
Đây cũng là hai âm đầu lưỡi-lợi và đều là âm xát. Như đã nói ở trên, khi phát âm âm /l/ đầu lưỡi đặt thẳng vào lợi, hơi thoát ra hai bên mép lưỡi. Còn khi phát âm /ȥ/, đầu lưỡi uốn cong lên đến lợi, hơi thoát ra giữa lưỡi. Có thể biểu thị đầu lưỡi uốn cong bằng cách ngửa bàn tay và cong các đầu ngón tay lên. Các bạn có thể tập phát âm những câu sau đây để luyện cách phân biệt hai âm này.
Âm /ȥ/ và /ȥ/:
Rích rên rỉ rùng rùng ra rượt Rô.
Âm /l/ và /l/:
Lâu lắm Linh Lan lại lần lượt lên lầu Lâm, lên lầu Lí.
Âm /ȥ/ và /l/
Lí rầu rĩ, rồi lạnh lùng rượt Lân.
Nguồn tham khảo: “Cách dạy phát âm tiếng Việt cho học viên nước ngoài” – NXB ĐH SP TPHCM – PGS. TS Nguyễn Thị Hai
