Một vài chia sẻ về cách dạy phụ âm tiếng Việt cho người nước ngoài
Tiếng Việt thuộc ngôn ngữ đơn lập, nghĩa là mỗi một tiếng (âm tiết) được phát âm tách rời nhau và được thể hiện bằng một chữ viết. Tiếng Việt có hệ thống các nguyên âm, phụ âm và đặc biệt là hệ thống thanh điệu phong phú tạo nên nét đặc trưng rất riêng, đồng thời cũng là rào cản tương đối với những người mới bắt đầu học tiếng Việt.
Bằng chút kinh nghiệm giảng dạy tiếng Việt cho người nước ngoài, trong bài viết này, chúng tôi chỉ muốn chia sẻ một góc nhỏ về cách giúp người nước ngoài mới bắt đầu học tiếng Việt tiếp cận và làm quen với hệ thống phụ âm tiếng Việt hiệu quả. Bởi, trong quá trình giảng dạy, chúng tôi nhận thấy, người học không chỉ phát âm sai thanh điệu tiếng Việt mà còn phát âm nhầm lẫn một số phụ âm đầu.
Việc phát âm nhầm lẫn một số phụ âm đầu khiến cho người học ngay từ buổi đầu làm quen với phần ngữ âm tiếng Việt có cảm giác không tự tin và thường né tránh khi phải phát âm những phụ âm đầu đó.
Phụ âm tiếng Việt khá đa dạng, gồm các phụ âm đơn và phụ âm đôi (ghép): b, c, d, đ, g, h, k, l, m, n, p, q, r, s, t, v, x, ch, gh, gi, kh, ng, nh, ngh, ph, th, tr và có những phụ âm khi phát âm gần giống nhau nên rất dễ nhầm lẫn. Để dạy hệ thống phụ âm hiệu quả và tránh sự nhầm lẫn khi phát âm thì cách tốt nhất theo chúng tôi là dựa vào vị trí cấu âm. Cách dạy dựa vào vị trí cấu âm sẽ giúp người học dễ dang nhận biết được vị trí đặt lưỡi khi phát âm để có thể phát âm một cách tương đối chuẩn xác.
Theo vị trí cấu âm, ta phân biệt cho người học dựa vào bảng sau:
|
Phụ âm môi (1) |
Phụ âm đầu lưỡi (2) |
Phụ âm mặt lưỡi (3) |
Phụ âm gốc lưỡi (4) |
Phụ âm
họng (5) |
| th | ||||
| b | t | ch | c/k/q | |
| m | đ | tr | ||
| p | n | nh | ngh/ng | |
| ph | s | kh | h | |
| v | d/gi/r | g/ gh | x | |
| l |
Việc phân chia các phụ âm tiếng Việt theo vị trí cấu âm có một số ưu điểm nổi trội và rất thuận cho người học:
Thứ nhất: Người học rất dễ hình dung vị trí đặt lưỡi khi phát âm.
Thứ hai: Từ vị trí đặt lưỡi khác nhau đó, người học có thể so sánh và phân biệt được những điểm giống và gần giống nhau giữa các phụ âm trong cùng một nhóm.
Trong quá trình dạy tiếng Việt cho người nước ngoài, chúng tôi nhận thấy, việc mắc các lỗi phát âm phụ âm đầu ở những nước khác nhau là khác nhau. Chẳng hạn như người Lào ở phía Bắc Lào không thể và rất khó khăn để phát âm chính xác chữ đ mà thường phát âm chữ đ thành chữ l ( Cô giáo đẹp lắm – Cô giáo lẹp lắm). Hiện tượng phát âm nhầm lẫn l – đ cũng xảy ra ở người Đài Loan hay người Trung Quốc; đặc biệt là người Trung Quốc ở những vùng giáp biên giới phía Bắc nước ta còn nhầm lẫn phát âm giữa đ – t. Người Campuchia thường nhầm lẫn cách phát âm phụ âm gốc lưỡi c- g.
Những hiện tượng nhầm lẫn khi phát âm các phụ âm đầu là hiện tượng khá phổ biến ở một số nước và hiện tượng này mang dấu ấn ngôn ngữ mẹ đẻ nên việc sửa lỗi cho người học đòi hỏi người dạy và người học phải rất kiên trì mới có thể có hiệu quả.
